Hiệp ước Nga-Mỹ là cột mốc quan trọng đảm bảo an ninh

Hiệp ước mà hai tổng thống Mỹ và Nga ký kết hôm qua đánh dấu mốc lịch sử trên tiến trình kiểm soát vũ khí, là thỏa thuận giảm vũ khí giết người hàng loạt đầu tiên kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Hiệp ước mới quy định việc giảm bớt kho vũ khí hạt nhân của hai cường quốc Nga và Mỹ - chiếm đến 90% tổng số lượng vũ khí hạt nhân trên thế giới. Văn bản này quy định hàng loạt các biện pháp nhằm thanh sát việc tuân thủ thỏa thuận cắt giảm.

Nó là một dấu hiệu cho thấy sự cải thiện quan hệ ngoại giao giữa Nga và Mỹ sau nhiều năm lạnh giá; và là một bước đi nữa tiến đến tham vọng xây dựng một thế giới không có vũ khí hạt nhân mà Tổng thống Obama đặt ra.

Kiểm soát sự ganh đua về vũ khí hạt nhân giữa Nga và Mỹ vốn là một vấn đề trọng tâm của những năm Chiến tranh Lạnh. Và thỏa thuận này đã được mong chờ từ lâu, bởi Hiệp ước cắt giãm vũ khí tiến công chiến lược (START I) ký năm 1991 đã hết hạn cuối năm ngoái.

Hiệp ước mới quy định giảm số đầu đạn hạt nhân của mỗi nước xuống còn 1.550 trong vòng 7 năm tới. Hiện nay Mỹ được cho là đã triển khai 2.200 đầu đạn, con số của Nga là khoảng 2.600 đến 2.700. Theo quy định mới, mỗi nước chỉ được phép triển khai không quá 700 tên lửa đạn đạo hoặc máy bay ném bom chiến lược có thể mang đầu đạn hạt nhân.

Mức độ giảm trên thực tế không lớn như những con số phần trăm đã công bố, bởi cách tính số lượng đầu đạn có thể gây khó hiểu, bình luận viên quốc tế Jonathan Marcus của BBC nhận xét.

Theo hiệp ước mới, mỗi máy bay ném bom hạng nặng được tính là một đầu đạn hạt nhân, cho dù nó có khả năng mang nhiều tên lửa và đầu đạn. Chẳng hạn, một máy bay B-52 của Mỹ có thể mang tới 20 đầu đạn hạt nhân. Thêm nữa, hiệp ước chỉ quy định cắt giảm các đầu đạn đã triển khai chứ không tính tới hỏa lực cất trữ trong kho. Về mặt lý thuyết, các đầu đạn đã triển khai có thể được đưa vào kho rồi tái triển khai khi cần. Như vậy, trên thực tế mỗi nước vẫn có thể triển khai nhiều đầu đạn hơn con số 1.550.

Ngoài ra, những con số này cũng không quá quan trọng, bởi hiện tại lượng vũ khí hạt nhân của mỗi nước đều vượt xa số cần thiết để răn đe đối phương, trong bất kỳ tình huống nào, Marcus nói.

Tuy nhiên hiệp ước này được thế giới được công nhận là rất đáng chú ý ở chỗ nó là biện pháp xây dựng lòng tin, đặt cơ sở cho những thỏa thuận cắt giảm thêm nữa trong tương lai. Nó cũng đánh dấu một sự thay đổi có lợi cho cả hai cường quốc hạt nhân. Hiệp ước mới chứng tỏ với thế giới rằng Nga và Mỹ không phớt lờ các cam kết theo Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).

Hiệp ước tạo đà cho Obama trong hội nghị xem xét việc thực hiện NPT vào tuần tới. Nó cũng là dấu hiệu của sự cải thiện quan hệ giữa Nga và Mỹ sau nhiều năm băng giá. Bằng chứng là vào lễ ký kết hôm qua, hai vị tổng thống đã dành những lời êm tai dành cho nhau.

"Khi Mỹ và Nga không hợp tác được trong những vấn đề lớn, sẽ là không tốt cho cả hai nước và không tốt cho thế giới", NYT trích lời ông Obama nói. "Cùng với nhau, chúng ta sẽ chứng tỏ lợi ích của sự hợp tác. Hôm nay là một dấu mốc quan trọng trong tiến trình chống phổ biến và đảm bảo an ninh hạt nhân, và trong mối quan hệ giữa Mỹ và Nga".

Tổng thống Nga Medvedev gọi bản hiệp ước là "một sự kiện lịch sử", "mở ra một trang mới" trong mối quan hệ giữa Nga với Mỹ. "Điều quan trọng nhất, đây là sự kiện mang lại chiến thắng cho cả hai bên".